iyon uygarlığı İlkçağda, Anadolu’nun batı kıyılarına lyonya denirdi, lyonya doğuda Lidyayla komşuydu. Yunanistan’dan gelen İyon ka­vimleri burada yerleşmişler, yüksek bir uy­garlık kurmuşlardı. Kıyı şehirleriyle Ege Denizi’ndeki adaların bir kısmı iyonlar’a aitti, iyonlar 12 şehir devleti kurmuşlardın 12 iyon şehrinin M.Ö.1000 yılında kuruldu­ğu tahmin ediliyor. Bu şehirler kısa bir süre içinde gelişmiş, batının birer uygarlık merkezi haline gelmişti. Bu şehirler Efes, Kolofon, Milet, Myus, Priene, Lebedus, mus, Erthrae, Klazomensa, Foça, İzmir (Smyrna) ile Khios’dur. Bu şehirler içinde Efes ve Milet, devrin bir kültür ve uygar­lık merkezi olmuştur. M.Ö.700 yılında Lidya Kralı Giges, izmir ve Milet şehirlerini istilâ etti, diğer şehir­ler ise ekonomik açıdan Lidya’ya bağlan­dı. M.Ö.560-545′te Lidya kralı Kresus, lyon-ya’yı Lidya Krallığı’nın egemenliği altına aldı. Lidya Krallığı’nın Persler tarafından yıkılması ile Persler’in egemenliğini kabul ettiler. İyon nizamı: Yunan mimarisinde Dor nizamından sonra ortaya çıkmış yapı nizamıdır, iyon nizamında da karakteristik özellik sütun­larda toplanmıştır. Bu nizamla yapılmış tapınak sütunları ince uzun sütunlardır. Bir kaide üzerinde yükselmekte ve kıvrımlı başlık taşımakta­dır. Sütunlar üzerinde taştan basamaklar yer alır. Frizler ince uzun bir şerit halinde olup, üzerleri kabartma resimlerle süslen­miştir. İyon uygarlığı: iyonlar denizci insanlardı. Birçok Akde­niz limanlarına mal taşıyarak hayatlarını kazanıyorlardı. M.Ö. VIII.-VII. ve VI. yüzyıllarda en parlak devrini yaşayan İyon uy­garlığı, V. yüzyılda Atina uygarlığının doğ­masında önemli rol oynamıştır. Iyonya, iyon felsefesinin beşiğidir, lyonya’da filozoflar, kendi aralarında bir İyon . felsefesi kurmuşlardı. Bu filozofların başında Thales gelir. Thales doğada en üstün kuvvetin su olduğu­na inanmıştır. Thales’ten sonra Anaksimander ile Anaksimenes de her şeyin be­lirli bir kudrete bağlı olduğunu söylemiş­lerdir. Anaksimenes en üstün kuvvetin hava olduğunu söylemiştir. iyonlar heykelcilikte, mimarlıkta da çok ilerlemişlerdi. Efes’deki Artemis Tapınağı, Samson’daki Hera Tapınağı iyon mimarlı­ğının şaheserleridir.